Το ΔΙΑΒΑΤΙΣ
συγχρηματοδοτείται
από τη ΓΓΕΤ
|
| |
Δήμος Αρχανών
|
 | Ο Δήμος Αρχανών έχει έκταση 31.855 στρέμματα και πληθυσμό περίπου 4.500 κατοίκους.
Νομός Ηρακλείου,
Περιφέρεια Κρήτης
|
|
|
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
|
| Αναλυτική Περιγραφή |
Ο Δήμος Αρχανών καταλαμβάνει το νότιο τμήμα της εύφορης κοιλάδας του Ηρακλείου και απέχει 12 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Ο Δήμος Αρχανών αποτελείται από τα δημοτικά διαμερίσματα Άνω και Κάτω Αρχανών, που περιλαμβάνουν τους οικισμούς Άνω Αρχάνες (που είναι και η έδρα του δήμου), Βαθύπετρο, Καρνάρι, Κάτω Αρχάνες, Πατσίδες, Αμπελάς, Ελαιούσα.
Οι Αρχάνες είναι χτισμένες σε ένα ύψωμα (υψόμετρο 380μ.) που δεσπόζει μιας εύφορης και συστηματικά καλλιεργημένης κοιλάδας. Κατοικούνται από περίπου 4.500 ανθρώπους (άλλοι 640 κατοικούν στις Κάτω Αρχάνες και στις Πατσίδες).
Το λάδι, τα επιτραπέζια σταφύλια και, κυρίως, το ονομαστό και περιζήτητο μαύρο κρασί των Αρχανών (Ο.Π.Α.Π.) είναι οι αιτίες της ευμάρειας της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια είναι και ο τουρισμός. Οι Αρχάνες είναι από τις περιοχές της Κρήτης που έχουν διατηρήσει την παραδοσιακή φυσιογνωμία τους και γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί αρχιτεκτονικό σύνολο ιστορικής και παραδοσιακής κληρονομιάς.
Ο Δήμος Αρχανών τα τελευταία χρόνια κατάφερε να απορροφήσει σημαντικά ποσά επιδοτήσεων από ευρωπαϊκά προγράμματα, με τα οποία έφτιαξε μια πόλη υπόδειγμα. Χαρακτηριστικά, οι Αρχανιώτες περηφανεύονται ότι ο δήμος τους είναι «ο μοναδικός στην Ελλάδα που έχει γραφείο στις Βρυξέλλες»! Το 2000 ο Δήμος συμμετείχε σε διαγωνισμό που διενεργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την «Αγροτική Ανάπτυξη και Αναβάθμιση Χωριών». Κατέκτησε τη δεύτερη θέση στην κατάταξη για τον τίτλο του ευρωπαϊκού χωριού 2000 και την πρώτη θέση στην κατάταξη των χωριών που παρουσίασαν ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη εξαιρετικής ποιότητας.
Το καλοκαίρι φθάνουν συνεχώς πούλμαν με τουρίστες, που έρχονται να θαυμάσουν από κοντά τους αρχαιολογικούς χώρους των Αρχανών (το Μινωικό Ανάκτορο, το αρχαίο νεκροταφείο στο Φουρνί, το μινωικό βιοτεχνικό μέγαρο στο γειτονικό Βαθύπετρο, τα αρχαία ιερά και τα σπήλαια του Γιούχτα), τα θρησκευτικά μνημεία (την Παναγία Φανερωμένη, τον Άγιο Νικόλαο, τον Άγιο Γεώργιο, την Αγία Τριάδα, τον Αφέντη Χριστό στο Γιούχτα, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ στον Ασώματο), τα μουσεία και τις εκθέσεις (την Αρχαιολογική Συλλογή, το εργαστήρι - έκθεση του γλύπτη Μανώλη Τσομπανάκη, το μουσείο αγροτικής ιστορίας του Νικολάου και Ειρήνης Ψαλτάκη) τον παραδοσιακό οικισμό με τα λιθόστρωτα σοκάκια, τα νεοκλασικά και τα ιστορικά κτίρια (το Δημοτικό Σχολείο, το Παλαιό Δημαρχείο) και τις περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (το Γιούχτα και το Αρχανιώτικο φαράγγι)…
Κάθε καλοκαίρι διοργανώνονται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως: συναυλίες, βραδιές χορού, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής και διαγωνισμός κιθάρας, στο τέλος Ιουλίου, με συμμετοχές κιθαριστών από πολλές χώρες. Στις 5 και 6 Αυγούστου γίνεται το πανηγύρι του Αφέντη Χριστού στο Γιούχτα, στις 17 Ιουλίου το πανηγύρι της Αγίας Μαρίνας στις Κάτω Αρχάνες και στις 26 Ιουλίου το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στις Πατσίδες και στο Βαθύπετρο. Στις Αρχάνες λειτουργεί θερινός κινηματογράφος σε ένα κατάφυτο κηποθέατρο.
|
| Στοιχεία Περιβάλλοντος - Φυσικά |
Οι Αρχάνες είναι χτισμένες σε ένα ύψωμα (υψόμετρο 380μ.) που δεσπόζει μιας εύφορης και συστηματικά καλλιεργημένης κοιλάδας. Δυτικά υψώνεται το ορόσημο των Αρχανών, το όρος Γιούχτας (υψόμετρο 811μ. και μήκος 3,5 χλμ.), το οποίο εκτός από την ομορφιά του φυσικού τοπίου και την αρχαιολογική του αξία είναι ένα βουνό με σπουδαία χλωρίδα και πανίδα.
Στο βουνό συναντάται το 1/4 της κρητικής χλωρίδας και το 1/8 των ενδημικών φυτών της Κρήτης. Έχουν καταγραφεί 400 είδη φυτών, τα 21 από τα οποία είναι ενδημικά της Κρήτης και τα 12 προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις. Τα συχνότερα απαντώμενα φυτά είναι ο θαμνώδης πρίνος και τα φρύγανα. Υπάρχουν και αρκετά σπάνια είδη, όπως τα Erysimum candicum, Asperula tournefortii, Lutzia cretica. Στους γκρεμούς φυτρώνει το ενδημικό άγριο γαρίφαλο που απαντάται μόνο στο Γιούχτα και στην περιοχή του Πρινιά Ασιτών Μαλεβιζίου. Επίσης υπάρχουν αρκετά αρωματικά βότανα, όπως η ρίγανη, το θυμάρι, το φασκόμηλο και ο ταυτισμένος με την Κρήτη δίκταμος ή έρωντας (Origanum dictamnus), που αναφέρεται σε οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως «φυτικό είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος». Τέλος υπάρχουν πολλά εδώδιμα χόρτα, όπως το πετρομάρουλο, τα αλεβιζάκια, οι πικρόβρουβες, ο ασκόλυμπρος, η μαρουλίδα και πολλά άλλα.
Στο κατάφυτο Αρχανιώτικο φαράγγι (φαράγγι της Αγίας Ειρήνης ή Κνωσανό) σε σημεία με απότομα πρανή επικρατεί θαμνώδης βλάστηση (φρύγανα και πρίνοι), ενώ σε σημεία εντός της κοίτης του ρέματος φύονται συστάδες παραποτάμιων ειδών, όπως πλατάνια, ιτιές, λυγαριές και λεύκες.
Το βουνό Γιούχτας, σε συνδυασμό με το Αρχανιώτικο φαράγγι, προσφέρει μοναδικό καταφύγιο για αρκετά ζώα. Υπάρχουν 80 είδη, εκ των οποίων 74 προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις.
Η ερπετοπανίδα του Γιούχτα είναι αρκετά φτωχή και αντιπροσωπεύεται μόνο από 7 είδη. Έχουν βρεθεί τέσσερα είδη σαυρών -ο κυρτοδάκτυλος, η ταρέντολα, η μεγάλη πράσινη σαύρα, η αιγαιόσαυρα- και δύο είδη φιδιών - το σπιτόφιδο και το αγιόφιδο.
Ο συνολικός αριθμός της ορνιθοπανίδας του Γιούχτα ανέρχεται στα 60 είδη. Έχουν παρατηρηθεί το βραχοκιρκίνεζο, η γερακίνα, ο πετρίτης, ο γυπαετός, ο σφηκιάρης, ο καλαμόκιρκος, ο στεπόκιρκος, το μαυροκιρκίνεζο και το ξεφτέρι. Το σημαντικότερο όμως αρπακτικό που απαντάται στο βουνό είναι το όρνιο (Gyps fulvus). Το όρνιο ή γύπας (στην Κρήτη τον λένε και σκάρα) είναι από τα μεγαλύτερα πουλιά: το μήκος του από το κεφάλι μέχρι την ουρά φτάνει το 1 μέτρο, το άνοιγμα των φτερών του τα 2,40 – 2,80 μέτρα και το βάρος του κυμαίνεται από 7 - 10 κιλά. Μπορεί να πετάει χωρίς να κουνάει τα φτερά του, εκμεταλλευόμενο τα θερμικά ρεύματα, και αναπτύσσει ταχύτητα έως 100 – 120 χιλιόμετρα την ώρα. Εξαρτάται σχεδόν απόλυτα από την ορεινή κτηνοτροφία και καθαρίζει τα βουνά από τις εστίες μόλυνσης, γιατί τρέφεται αποκλειστικά με νεκρά ζώα που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο σήψης.
Ο συνολικός αριθμός των θηλαστικών στο Γιούχτα είναι δέκα: δύο είδη νυχτερίδων -η μικρορινόλοφος και η τρανορινόλοφος-, τρία είδη τρωκτικών -ο μαυροπόντικος ο σταχτοπόντικος και ο βραχοπόντικος-, τρία είδη σαρκοφάγων -η νυφίτσα, ο ασβός και το κουνάβι- και τέλος ο σκαντζόχοιρος και o λαγός.
Στο Αρχανιώτικο φαράγγι συναντώνται δύο είδη μεταναστευτικών πουλιών: οι μυγοχάφτες και οι τσαλαπετεινοί. Υπάρχουν επίσης κάργιες και ορισμένα βραχόβια είδη, όπως ο γαλαζοκότσυφας. Στα σημεία του φαραγγιού όπου υπάρχουν τέλματα γλυκού νερού και παραποτάμια δένδρα, συναντάται μεγάλη ποικιλία στρουθιομόρφων, όπως σπίζες και παπαδίτσες. Επίσης, στο φαράγγι απαντάται η νεροχελώνα και τα αμφίβια πρασινόφρυνος και δενδροβάτραχος.
|
| Στοιχεία Περιβάλλοντος - Τεχνητά |
Στο Δήμο Αρχανών υπάρχει μια πληθώρα επιλογών για διαμονή, εστίαση και διασκέδαση που δίνουν στον επισκέπτη την ευκαιρία να απολαύσει την ξακουστή κρητική φιλοξενία. Παραδοσιακές ταβέρνες, εστιατόρια, παραδοσιακά καφενεία, μπάρ, και αρκετά ξενοδοχεία – ενοικιαζόμενα δωμάτια. Υπάρχουν επίσης παντός είδους εμπορικά καταστήματα, βενζινάδικα, συνεργεία αυτοκινήτων, φαρμακεία και περιφερειακό ιατρείο. Στις Αρχάνες λειτουργεί θερινός κινηματογράφος σε ένα κατάφυτο κηποθέατρο.
Από τις αρχές του 20ου αιώνα αρχίζει στις Αρχάνες η οικοδόμηση πέτρινων νεοκλασικών σπιτιών που ενσωματώνουν στοιχεία της παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής και των ενετικών επιδράσεων, κάτι που συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του ’60. Τα περισσότερα είναι διώροφα, όχι ιδιαίτερα ογκώδη, με κεραμοσκεπή, μπαλκόνι, εξωτερική πόρτα με πέτρινο περίγραμμα (πελέκι) και αυλή γεμάτη λουλούδια. Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι συνήθως βαμμένοι στο χρώμα της ώχρας ή του κεραμιδιού. Τα σπίτια αυτά όχι μόνο δεν γκρεμίστηκαν, αλλά επιδοτήθηκε η επισκευή και η διατήρησή τους.
|
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
|
| Ιστορικά Στοιχεία-Γεγονότα |
Οι Αρχάνες στη νεολιθική εποχή
Οι Αρχάνες κατοικούνται από τη νεολιθική εποχή, περίπου από το 6000 π.Χ. Το τοπωνύμιο Αχάρνα απαντάται για πρώτη φορά τον 5ο π.Χ. αιώνα, σε επιγραφή που βρέθηκε στο Άργος της Πελοποννήσου. Ο πληθυντικός αριθμός πιθανώς άρχισε να χρησιμοποιείται όταν οι Αρχάνες έγιναν δύο: οι Επάνω και οι Κάτω Αρχάνες. Το Μινωικό Ανάκτορο (χτισμένο το 1900 π.Χ.) που αποκαλύφθηκε στο κέντρο του σημερινού οικισμού των Επάνω Αρχανών, το νεκροταφείο στο Φουρνί, στις Κάτω Αρχάνες και το βιοτεχνικό μέγαρο στο Βαθύπετρο αποδεικνύουν ότι οι Αρχάνες ήταν ένα σημαντικό και πλούσιο διοικητικό κέντρο στην αρχαιότητα.
Ενετοκρατία
Τον 13ο αιώνα οι Αρχάνες περνούν στη δικαιοδοσία των Ενετών. Την εποχή αυτή χτίζονται οι περισσότερες εκκλησίες της περιοχής, με παλιότερη από τις σωζόμενες τον Αρχάγγελο Μιχαήλ (αρχές 14ου αιώνα), στον σήμερα ερειπωμένο οικισμό του Ασώματου. Από τότε στις Αρχάνες κυριαρχούσε η καλλιέργεια του αμπελιού. Ο μοναχός Cristoforo Buondelmonti στο έργο του Περιγραφή της νήσου Κρήτης – Ένας γύρος της Κρήτης στα 1415, γράφει χαρακτηριστικά: «Στα ανατολικά εκτείνεται μια πεδιάδα σκεπασμένη με αμπέλια που ονομάζεται Αρχάνες. Εδώ είναι χτισμένα πολλά και μεγάλα χωριά». Στα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας κατασκευάζεται το Υδραγωγείο του Μοροζίνι, η υδατογέφυρα του οποίου σώζεται σε καλή κατάσταση, στο Αρχανιώτικο φαράγγι.
Τουρκοκρατία
Το 1669, μετά από πολύχρονη πολιορκία, ο Χάνδακας πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Η νέα εποχή ξεκινάει με καταστροφές των οικισμών γύρω από την πρωτεύουσα, των Αρχανών μη εξαιρουμένων. Οι Τούρκοι εγκαθίστανται στη συνοικία που μέχρι σήμερα κρατάει το όνομα Τουρκογειτονιά ή Μεσοχωριά, και μετατρέπουν σε τζαμί το ναό της Αγίας Παρασκευής. Η επανάσταση του 1866 θα γίνει αιτία για νέες καταστροφές και λεηλασίες στις Αρχάνες, ενώ η εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης και η μονή του Σωτήρα στο Γιούχτα πυρπολούνται. Στην επανάσταση του 1897 οι Αρχάνες πρωτοστατούν και γίνονται πεδίο μαχών. Είναι η πατρίδα του γενικού αρχηγού της επαρχίας Τεμένους Γεώργιου Καπετανάκη και η έδρα του Τάγματος των Επιλέκτων Κρητών του Ιωάννη Νταφώτη. Η κυριαρχία των Τούρκων καταλύεται το 1898, οπότε η Κρήτη αποκτά αυτονομία.
Νεότερα χρόνια
Το 1913 η Κρήτη ενώνεται με την Ελλάδα. Το εμπόριο των επιτραπέζιων σταφυλιών, του κρασιού και του λαδιού φέρνει πλούτο στις Αρχάνες (σημαντικό ρόλο έπαιξε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός που ιδρύθηκε το 1909) και το χωριό, χρόνο με το χρόνο, μεγαλώνει. Χτίζονται νεοκλασικά μέγαρα από ιδιώτες και το μνημειακού χαρακτήρα Δημοτικό Σχολείο (αποπερατώθηκε το 1927). Ο οικισμός ηλεκτροφωτίζεται με ιδιωτική πρωτοβουλία το 1926, ενώ το 1927 λειτουργεί μόνιμη χειμερινή αίθουσα κινηματογράφου. Τον ίδιο χρόνο κατασκευάζεται το πρώτο υδρευτικό δίκτυο. Το 1938 ιδρύεται ο «Μορφωτικός Σύλλογος Αρχανών» και τον ίδιο χρόνο λειτουργεί το «Ωδείον Αρχανών», παράρτημα του Ωδείου Αθηνών. Στη γερμανική κατοχή Αρχανιώτες συμμετέχουν στην απαγωγή του στρατηγού Κράιπε. Στα μεταπολεμικά χρόνια οι Αρχάνες σταδιακά εξελίσσονται σε σημαντικό οικονομικό, πολιτιστικό και τουριστικό κέντρο.
|
ΠΡΟΣΒΑΣΗ
|
Δεν υπάρχουν σχετικές πληροφορίες
|
ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ
|
| Περιλαμβάνει |
Δημοτικό διαμέρισμα Άνω Αρχανών, Αρχανών, Ηρακλείου
Δημοτικό διαμέρισμα Κάτω Αρχανών, Αρχανών, Ηρακλείου
|
ΤΟΠΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
|
| Χρονική απόσταση από |
| Τόπος | Διάρκεια | Τρόπος Μεταφοράς | Κατεύθυνση |
| Ηράκλειο [πόλη],Ηρακλείου,Ηρακλείου | 20 λεπτά | οδικώς | νότια |
|
| Απόλυτη απόσταση από |
| Τόπος | Απόσταση | Τρόπος Μεταφοράς | Κατεύθυνση |
| Ηράκλειο [πόλη],Ηρακλείου,Ηρακλείου | 12 χιλιόμετρα | οδικώς | νότια |
|
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΑΦΗΣ
|
Δεν υπάρχουν σχετικές πληροφορίες
|
|
|
|
